Waarom is je gedrag veranderen zo enorm moeilijk?
Het klinkt zo simpel. Je bent in een situatie die niet fijn voelt. Dan zijn er twee opties; accepteer het of doe er wat aan. Je wil er wat aan doen... Je kan de ander niet veranderen, maar wel je eigen gedrag. Hierdoor kan die ander ook niet meer blijven doen wat die persoon altijd al deed. Maar...je gedrag veranderen, iets bijleren of juist afleren, is zo enorm moeilijk. Vooral om het vol te houden, dat nieuwe gedrag. Je doet beloftes, probeert het oprecht, maar steeds weer val je in oude patronen of gewoontes.
In deze blog leg ik je uit waarom dat zo moeilijk is en wat je kan doen om te oefenen en vol te houden.
Waarom is gedrag afleren zo moeilijk?
Gedrag afleren kan bijzonder uitdagend zijn om verschillende redenen, zowel psychologisch als biologisch. Hier zijn enkele factoren die bijdragen aan de moeilijkheid:
1. Gewoonten en Routine
Gewoonten zijn ingesleten patronen van gedrag die we vaak zonder na te denken uitvoeren. Ze worden versterkt door herhaling en consistentie. Omdat gewoonten automatische reacties worden, kost het veel bewuste inspanning en tijd om ze te veranderen.
2. Neurologische Paden
Wanneer we een bepaalde gedraging herhaaldelijk uitvoeren, vormen zich sterke neurologische verbindingen in onze hersenen. Deze verbindingen maken het gedrag steeds makkelijker en meer automatisch. Het afleren van gedrag vereist het vormen van nieuwe verbindingen, wat tijd en consistentie vergt.
3. Psychologische Comfort
Bestaand gedrag biedt vaak een gevoel van comfort en voorspelbaarheid. Verandering kan angst of stress veroorzaken omdat het onbekend en onvoorspelbaar is. Mensen zijn geneigd om te blijven bij wat vertrouwd voelt, zelfs als het niet gezond of productief is.
4. Beloning en Bekrachtiging
Veel gedrag wordt bekrachtigd door directe of indirecte beloningen. Bijvoorbeeld, roken kan stress verminderen en ongezond eten kan tijdelijk genot verschaffen. Deze beloningen versterken het gedrag, waardoor het moeilijker wordt om het los te laten.
5. Sociale en Omgevingsinvloeden
Onze omgeving en de mensen om ons heen kunnen ons gedrag sterk beïnvloeden. Als je in een omgeving bent die je oude gewoonten ondersteunt, of als je vrienden en familie niet dezelfde gedragsverandering nastreven, wordt het moeilijker om je eigen gedrag te veranderen.
6. Cognitieve Biases
Mensen hebben de neiging om te geloven dat verandering moeilijker is dan het in werkelijkheid kan zijn, wat hen ontmoedigt om het überhaupt te proberen. Ook kunnen we ons eigen gedrag rationaliseren en rechtvaardigen, wat verandering tegenwerkt.
7. Emotionele Betrokkenheid
Sommig gedrag is gekoppeld aan diepe emotionele behoeften of trauma's. Deze gedragingen kunnen dienen als copingmechanismen. Het aanpakken van de onderliggende emotionele oorzaken is vaak noodzakelijk voordat het gedrag kan veranderen.
8. Zelfbeheersing en Wilskracht
Gedragsverandering vereist vaak een aanzienlijke hoeveelheid zelfbeheersing en wilskracht, wat uitgeput kan raken. Gedurende een dag of week, naarmate we meer beslissingen nemen en andere bronnen van stress ervaren, kan onze capaciteit om gedrag te reguleren afnemen.
Waarom is nieuw gedrag aanleren zo moeilijk?
Het aanleren van nieuw gedrag kan om verschillende redenen uitdagend zijn. Hier zijn enkele belangrijke factoren die bijdragen aan de moeilijkheid van het adopteren van nieuwe gedragingen:
1. Gewoontes en Routine
Bestaande gewoontes en routines zijn diepgeworteld en automatisch. Ze zijn zo ingesleten dat we ze vaak uitvoeren zonder erover na te denken. Het vervangen van een oude gewoonte door een nieuwe vereist bewuste inspanning en herhaalde oefening.
2. Neurologische Paden
Elke keer dat we een gedraging herhalen, versterken we specifieke neurologische paden in onze hersenen. Het aanleren van nieuw gedrag betekent het creëren en versterken van nieuwe paden, wat tijd en consistentie vereist.
3. Weerstand tegen Verandering
Mensen hebben van nature een weerstand tegen verandering. Dit komt doordat verandering vaak onzekerheid en angst met zich meebrengt. We voelen ons comfortabeler bij wat we kennen, zelfs als het niet optimaal is.
4. Zelfbeheersing en Wilskracht
Het aanleren van nieuw gedrag vereist vaak een aanzienlijke hoeveelheid zelfbeheersing en wilskracht, vooral in het begin. Wilskracht is echter een beperkte hulpbron die kan uitgeput raken, waardoor het moeilijk wordt om consequent nieuw gedrag vol te houden.
5. Onmiddellijke versus Lange Termijn Beloningen
Veel nieuwe gedragingen, zoals gezond eten of regelmatig sporten, bieden geen onmiddellijke beloningen. De voordelen worden vaak pas op de lange termijn duidelijk. Daarentegen bieden oude, ongezonde gewoontes vaak directe bevrediging, wat ze aantrekkelijker maakt.
6. Cognitieve Biases
Cognitieve biases zoals het status quo bias (voorkeur voor de huidige toestand) en het bevestigingsvooroordeel (neiging om informatie te zoeken die onze bestaande overtuigingen bevestigt) kunnen ons tegenhouden om nieuw gedrag te proberen en vol te houden.
7. Ongeschikte Omgeving
De omgeving waarin we ons bevinden, kan het moeilijk maken om nieuw gedrag aan te leren. Als onze omgeving niet ondersteunend is of vol verleidingen zit, wordt het des te lastiger om nieuwe gedragingen aan te nemen.
8. Gebrek aan Ondersteuning
Sociale steun speelt een cruciale rol bij gedragsverandering. Zonder een ondersteunend netwerk van vrienden, familie of collega's kan het moeilijker zijn om gemotiveerd te blijven en door te zetten.
Wat zijn goede strategieën om gedrag aan of af te leren?
Hoewel het uitdagend kan zijn, zijn er effectieve strategieën om nieuw gedrag aan te leren:
- Stel Specifieke en Realistische Doelen
- Maak je doelen concreet, haalbaar en meetbaar. Bijvoorbeeld: "Ik ga drie keer per week 30 minuten wandelen."
- Maak een Plan
- Plan hoe en wanneer je het nieuwe gedrag gaat uitvoeren. Voorbereiding helpt om obstakels te voorkomen.
- Gebruik Positieve Bekrachtiging
- Beloon jezelf voor het bereiken van kleine mijlpalen. Dit versterkt het nieuwe gedrag.
- Start Klein
- Begin met kleine veranderingen die gemakkelijk te beheersen zijn. Succesvolle kleine stappen kunnen leiden tot grotere veranderingen.
- Vermijd Triggers
- Identificeer en probeer situaties te vermijden die je verleiden tot het oude gedrag.
- Zoek Ondersteuning
- Deel je doelen met vrienden of familie en vraag om hun steun. Overweeg ook om een mentor of coach in te schakelen.
- Houd Voortgang Bij
- Houd een dagboek bij of gebruik een app om je voortgang te volgen. Dit kan motiverend werken en inzicht geven in je vorderingen.
- Wees Geduldig en Volhardend
- Verandering kost tijd en het is normaal om tegenslagen te ervaren. Blijf geduldig en geef niet op bij de eerste moeilijkheden.
Door te begrijpen waarom nieuw gedrag aanleren moeilijk is en door strategisch te werk te gaan, kun je de kans vergroten dat je succesvol nieuwe, gezonde gewoonten ontwikkelt.
Wil jij aan de slag? Ik sta voor je klaar!