Hoe haal je het meeste uit therapie?
Het is zover, je gaat in therapie om aan je problemen te werken. Maar hoe gaat dat eigenlijk, hoe kan je je het beste opstellen en wat wordt er eigenlijk van jou als client verwacht? Graag geef ik antwoord hoe ik bij Praktijk Betuwe daar naar kijk!
Ik spreek in deze blog in de "jij" vorm, maar voor relatietherapie kom je meestal samen en kan je ook "jullie" lezen op die plek.
De start; probleemverkenning
Je hebt een verhaal waarmee je in mijn praktijk komt. In jouw verhaal gaan we opzoek naar drie dimensies: je verleden, je heden en je toekomst.
Dit uit zich als volgt:
1. Je verleden: Hier zijn je problemen ontstaan en gegroeid.
2. Je heden (nu): Hierin voel je onvrede en ervaar je een bepaalde lijdensdruk waar je vanaf wil. Waar je precies nu last van hebt moeten we duidelijk vaststellen, want daar komt je hulpvraag uit.
3. Je toekomst: Hier liggen je doelen, wensen en verlangens en de oplossingen voor je problemen.
Luisteren en verhelderen
Therapie begint met luisteren en verhelderen. Hierbij luistert de therapeut heel goed naar je verhaal. Ze zal doorvragen en verhelderen totdat het hele plaatje (in grote lijnen) duidelijk is. Daaruit zal ze samen met jou doelen stellen waar je naartoe wilt. Wanneer is het wel goed? Wat zou je graag willen of juist niet meer? Waar wil je misschien meer of minder van hebben of kunnen? Wat wil je bijleren of juist afleren?
De therapie gaat meestal door 4 fasen heen.
Fase 1: WETEN
In deze fase zal de therapeut je veel gaan uitleggen. Ze heeft schema’s, tekeningen, duidelijke uiteenzetting van wat er met je aan de hand is. Ze geeft psycho-educatie over psychologische inzichten, hoe zaken als jouw denkwereld en je gevoelsleven nou precies werken en waarom dat niet altijd klopt. Vaak helpt herkenning en erkenning al enorm om begrip te krijgen voor- en te komen tot acceptatie van je huidige positie. Dit brengt je bewustwording en inzicht.
Geregeld wordt er een levens-scan gemaakt op het gebied van gezondheid en vitaliteit, het gebied van werk, het gebied van sociale contacten (familie, vrienden en gezin) en je mind-set (Wat zijn jouw denkschema’s).
De therapeut kan er ook voor kiezen nog meer of diepgaander in te willen gaan op jouw verhaal, om beter te begrijpen welke keuzes er zijn gemaakt en waarom. Wat precies je triggers of belemmeringen zijn en hoe dit er dan van dag tot dag uitziet.
FASE 2: WILLEN
Je komt in therapie omdat je niet blij bent met je huidige situatie en hoe die voelt. Je wilt het in de toekomst anders en beter, maar je weet niet goed hoe je daar moet komen. In deze fase gaat de therapeut met jou samen haalbare doelen stellen. Hoe zie je een fijnere toekomst voor je? Wanneer is voor jou je lijdensdruk, onrust of onvrede opgelost? Is dat plaatje van je toekomst reëel en haalbaar? Wat ligt binnen je cirkel van invloed en wat daarbuiten? Wat heb je tot nu toe zelf ondernomen om daar te komen en wat had dit voor resultaten?
FASE 3: KUNNEN
Vervolgens gaan jullie kijken naar de stappen die er nodig zijn om daar te komen; bij jouw ideale einddoel. Dit zijn altijd stappen uit je comfortzone, dus spannend en onzeker. Er worden therapeutische interventiemethoden ingezet. Welke dit zijn is afhankelijk van je hulpvraag; het traject is altijd op maat. Dit kan Cognitieve Gedragstherapie (CGT) zijn, Schematherapie, Systeemtherapie met familieopstellingen, Traumatherapie met EMDR, Relatietherapie of Burn-Out therapie.
Soms moeten er in jouw verleden nog zaken aangekeken, erkend, opgelost of uitgesproken worden. Soms moet je nog rouwen om wat je kwijt bent geraakt of iemand vergeven om zelf door te kunnen. Dit is niet altijd nodig, het is altijd maatwerk. Daarnaast kan het nodig zijn dat je in het hier en nu je sterker voelt. Je erachter komt wie jij bent in jouw kern. Onderscheid tussen wat bij jouw karakter hoort en wat aangeleerd gedrag is.
Het verschil hiertussen is dat aangeleerd gedrag ook weer afgeleerd kan worden en karakter kan doorschieten in bijvoorbeeld valkuilen of allergisch gedrag. Als jij heel goed weet wie je bent, waar je begint en waar je ophoudt, voel je je sterker, zelfverzekerder en heb je niet meer de behoefte door iedereen aardig gevonden te worden. Ook wordt er gekeken naar jouw balans tussen autonomie (dat het om jou mag gaan in het leven en je hier ook voor gaat staan) en liefdevolle verbondenheid (waarin je je aanpast om ergens bij te horen). Ben jij te ik-gericht of juist een te grote pleaser en kan je geen nee zeggen?
In mijn praktijk zeg ik altijd accepteer het of doe er wat aan! Bij "doe er wat aan"staat CGT voorop. We sporen overtuigingen op die jij hebt over jezelf, de ander of de situatie en die gaan we uitdagen. Is het waar, is het helpend? Wat zouden betere overtuigingen zijn en hoe maak je die geloofwaardig? Ik heb hierover een aparte pagina ingericht. Klik hier om deze te lezen.
Bij "accepteer het" staat ACT-therapie voorop. Ik heb hierover ook een aparte pagina ingericht. Klik hier om deze te lezen.
Uiteindelijk komen we tot de stappen die er te nemen zijn. Je krijgt heel concreet van je therapeut gedragsaanwijzigen. Wat kan je beter wel gaan doen en wat niet (meer). Dit gedrag is nieuw en moet je leren en gaan oefenen. Er komen allerlei tools, tips, tricks, oefeningen en uitdagingen voorbij. Er wordt gekeken naar mogelijkheden en naar alternatieven. Uit je comfortzone, maar niet een te grote stap.
FASE 4: DOEN
Ik kan jou niet redden! Het is je eigen verantwoordelijkheid dat je gaat oefenen in jouw eigen leven met het nieuwe besproken gedrag. Je gaat experimenteren en ervaringen opdoen met wat lukt, wat werkt en wat niet.
Aanleren van nieuw gedrag of afleren van oud gedrag is heel moeilijk.
Het aanwennen van nieuw gedrag of afleren van oud gedrag gaat in 3 fasen:
1. Onbewust-onbekwaam: Achteraf bedenk je je dat je niet blij bent met hoe iets is gegaan en dat je dat anders had moeten aanpakken. Hierop krijg je gedragsaanwijzingen van je therapeut.
2. Bewust – onbekwaam: Halverwege een situatie realiseer je dat je weer oud gedrag laat zien en probeer je bij te sturen. Soms lukt dit en soms niet meer.
3. Bewust-Bekwaam: Nu herken je een situatie van tevoren en kan je ervoor kiezen het nu gedragsmatig anders aan te vliegen, waardoor je een meer gewenste uitkomst krijgt. Oefening baart kunst en het gaat je steeds natuurlijker af.
De blokkades en belemmeringen bespreken we met elkaar en proberen we op te lossen. Dit gaat vaak aan de hand van nieuwe gedragsaanwijzingen, andere aanvliegroutes en nieuwe inzichten. Precies op maat zoals het voor jou wel werkt.
Hiervoor moet ik als therapeut weten wat jouw leerstijl is:
Wat is jouw leerstijl?
Herken je jezelf in (een combinatie van) de volgende types?
Type 1: Beschouwelijke type. Eerst de therapeut vertrouwen en langzaam plannen gaan maken samen. Je bent kritisch, hebt veel reserves en weerwoord. Bent gericht op wat niet lukt en niet werkt. Je denkt in abstracte concepten en stelt vaak de vraag waarom de therapeut denkt dat dat wel zou werken. Pas als je er helemaal van overtuigd bent dat het wellicht tot iets zou kunnen leiden kom je langzaam in beweging. Het liefste zou je alles en iedereen om je heen wijzigen zodat jij kan blijven doen wat je altijd al deed. (Zo ben ik nou eenmaal).
Type 2: Het waarnemende type. Deze mensen combineren begripsvorming met goed bestuderen en snappen en dan pas toepassen. Die lezen eerst de gehele gebruiksaanwijzing en gaan daarna pas aan de slag met stap 1. Ze willen bevestiging en zekerheid en het hele pad en alle stappen die er komen al kunnen overzien. Pas dan zetten ze stap 1.
Type 3: Het toepassende type. Deze mensen komen met daadkracht. Ze zoeken vaak een quick-fix. Hoe kom ik zo snel mogelijk van huidige situatie naar de gewenste situatie. Niet teveel terugkijken, maar juist vooruit. Ze zoeken een oplossingsgerichte therapievorm die veel concrete actiepunten heeft. Ze willen niet teveel beschouwen en niet teveel diepere inzichten.
Type 4: Het experimenterende type. Deze mensen leren door te doen en te ervaren. Nemen snel beslissingen en gaan proactief aan de slag met alles dat aangeboden wordt, ook al begrijpen ze niet waarom ze het doen, gewoon proberen en we zien wel of dit werkt. Deze mensen hebben vaak al veel Google-wijsheid, zelfhulpboeken en alternatieve behandelmethoden achter de rug. Veel half geprobeerd, maar niets dat goed genoeg was voor een blijvende verbetering.
Type 5: Het leerling-type. Deze mensen stellen zich leergierig op. Werken goed mee en nemen alles in zich op, maar stellen weinig (kritische) vragen en spreken zich verder niet uit. Ze volgen volledig de therapeut en verwachten ook heel veel input van haar. Ze luisteren vooral en vinden er daarna zelf wat van. Dit bespreken ze thuis, maar niet met de therapeut. Ze gaan met de aanwijzingen aan de slag, maar als het niet lukt ligt het al snel aan de therapeut die dan niet goed zijn vak verstaat of niet de juiste vragen heeft gesteld. Ze erkennen niet de eigen verantwoordelijkheid in hun proces. Ze hebben vaak de verwachting dat de therapeut ze zal “redden”.
Type 6: Het proactieve type. Deze client komt begrip, erkenning, kennis, inzichten en kunde halen. Ze zijn eigenaar van hun eigen proces en staat positief kritisch tegenover wat er aangeboden wordt. Ze vragen verduidelijking, stellen zich open en durven te proberen. Samen met de therapeut worden zaken besproken en de input (actie en reactie) komt van twee kanten. In de verschillende behandelfasen kan de therapeut zich als leraar, behandelaar of coach opstellen. Door middel van samenvatten, evalueren en vooruit kijken worden de doelen bereikt.
Hoe haal je het meeste uit therapie?
Het meeste uit therapie halen kan een transformerende ervaring zijn, maar het vereist een actieve en bewuste benadering. Hier zijn enkele tips om het meeste uit je therapie te halen:
1. Wees Open en Eerlijk
Therapie werkt het beste als je volledig eerlijk en open bent over je gevoelens, gedachten en ervaringen. Hoe meer je deelt, hoe beter je therapeut je kan helpen.
2. Stel Duidelijke Doelen
Voordat je begint, denk na over wat je wilt bereiken. Of het nu gaat om het verminderen van angst, het verbeteren van relaties, of het verwerken van trauma, duidelijke doelen helpen om de therapie te richten.
3. Bereid Je Voor op Elke Sessie
Denk van tevoren na over wat je wilt bespreken. Dit kan betekenen dat je nadenkt over de afgelopen week, situaties die moeilijk waren, of voortgang die je hebt geboekt.
4. Werk Actief Mee aan Huiswerkopdrachten
Wij geven meestal geven opdrachten of oefeningen mee voor tussen de sessies door. Deze zijn cruciaal voor je voortgang. Neem de tijd om ze serieus te nemen en te doen. De veranderingen vinden niet plaats in dat uurtje dat je op gesprek komt, maar in de week/weken ertussen dat je ermee aan de slag gaat.
5. Communiceer met je Therapeut
Als iets je niet duidelijk is of als je het gevoel hebt dat een bepaalde benadering niet werkt, bespreek dit dan met je therapeut. Wij staan altijd open voor feedback en kunnen de aanpak aanpassen.
6. Wees Geduldig en Volhardend
Therapie kan tijd kosten. Verwacht niet dat alle problemen in een paar sessies worden opgelost. Blijf geduldig en geef het proces de tijd die het nodig heeft.
7. Reflecteer op je Voortgang
Neem regelmatig de tijd om na te denken over wat je hebt geleerd en hoe je bent gegroeid. Dit kan je motiveren en je helpen om te zien hoeveel je bent vooruitgegaan.
8. Onderhoud een Dagboek
Het bijhouden van een dagboek kan helpen om je gedachten en gevoelens tussen sessies door te ordenen. Het kan ook nuttig zijn om terug te kijken en je voortgang te zien. Wij bieden je vaak een dagboek aan om in te schrijven.
9. Blijf Consistent
Regelmatige sessies zijn belangrijk voor het momentum van je therapie. Probeer zo consistent mogelijk te zijn met je afspraken.
10. Zorg voor Jezelf Buiten de Therapie
Zelfzorg is essentieel. Zorg voor voldoende slaap, gezonde voeding, lichaamsbeweging en tijd voor ontspanning. Een gezonde levensstijl kan je therapie ondersteunen.
Door deze stappen te volgen, kun je ervoor zorgen dat je het meeste haalt uit je therapeutische sessies en werk je actief mee aan je eigen welzijn en groei.